قدم آهسته به سمت سلاح اتمی؛ نگاه ج.ا به این سلاح، قدیمی و متعلق به دوران جنگ سرد و حتی ماوراء الطبیعی است!
رضا علیجانی
در لحظه کنونی داستان هسته ای ج.ا را چه از اول به آخر بخوانیم و چه از آخر به اول به همین نکته می‌رسیم.
هزینه سرسام‌آور غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور، به بهانه انرژی هسته‌ای، از ابتدا نشان داد که هدفی جز رسیدن به سلاح اتمی متصور نیست. در تاخیر و تعلل در مذاکرات در یک‌ساله اخیر دولتِ بیت (دولت رئیسی) نیز همین مقصد هویدا می‌شود؛ قدم آهسته به سمت سلاح اتمی. آقای خامنه‌ای نیز علاقه وافری دارد که از طریق تجهیز ج.ا و جبهه مقاومت به سلاح اتمی اسمش وارد تاریخ شود! اما معلوم نیست آیا جرأت برداشتن قدم آخر را هم دارد یا نه.
تناقض بین گفتار و رفتار ج.ا شاید در رمزگشایی از کلمه «امتیاز» تا حدی حل شود. در عقل عرفی ما، منظور از امتیاز، امتیازات اقتصادی است. ولی برای ج.ا که سیاست بالاتر از اقتصاد است، امتیاز یعنی امتیاز امنیتی.
اگر منظور از امتیاز، اقتصادی بود الآن که دارد دوران و زمان امتیازخواهی سپری می‌شود!
نگاه ج.ا به سلاح اتمی اساسا عقب مانده و متعلق به جنگ سرد و شاید بتوان گفت نوعی نگاه ماوراء الطبیعی است! گویا سلاح اتمی معجزه‌ای است که امنیت و آسودگی خیال برای سران ج.ا به ارمغان می‌آورد. در حالی که تجربه شوروی نشان داد که این سلاح هم ماندگاری و امنیت نمی‌آورد. ضمنا؛ مردم ایران هم مردم کره شمالی نیستند.
خط قرمز آمریکایی‌ها کجاست؟ توانمندی ساختن اجزاء سلاح اتمی (که ج.ا بسیار بدان نزدیک است)؛ سرهم بندی کردن آن اجزاء؟ آزمایش زیرزمینی آن؟ برخورداری همزمان از موشکِ قادر به پرتاب سلاح اتمی؟ کدام‌یک!؟ در این‌جا هم ممکن است بین آمریکا و اسرائیل تفاوت نظر وجود داشته باشد.
نیروهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل غالبا راه حل دیپلماتیک را برای مهار هسته‌ای ج.ا ترجیح می‌دهند. فضای سیاسی البته عموما متفاوت است.
از نظر ج.ا تهدیدات نظامی آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها بلوف است. چند سال پیش حسین شریعتمداری در سرمقاله‌ای نوشت که یک مسابقه پرواز پرندگان بوده، اما می‌بینند یکی خرش را دارد به مسابقه میبرد، می‌پرسند…
هم ج.ا و هم اسرائیل ممکن است روی قدرت و مزیت‌های خودشان متوهم شوند. هر دو هم پاشنه آشیل‌هایی دارند. پاشنه آشیل ج.ا، اقتصادش است و نفوذ عمیق اسرائیلی‌ها و پاشنه آشیل اسرائیل کوچکی طول و عرض جغرافیایی و آسیب پذیری شدید امنیتی‌شان.
جدال کنونی ج.ا و اسرائیل می‌تواند یک مسابقه باخت- باخت باشد. یک اشتباه محاسبه از هر کدام از طرفین می‌تواند به آتش یک جنگ ختم شود. ج.ا فکر کند هر قدر جلو برود تهدید نظامی بالاتر از بلوف نخواهد بود. طرف اسرائیلی هم ممکن است خیال کند پاسخ ج.ا به ضربه نظامی‌اش ممکن است شبیه عین الأسد باشد و به جنگ منجر نخواهد شد.
در یک منازعه نظامی فقط ضربه اول قابل پیش‌بینی و محاسبه است، اما ضربات بعدی چنین نیست.
امیدوارم مردم و کشور ما که دچار «خسارتِ محضِ ماجرای هسته‌ای» شده‌اند وارد این مرحله ویرانگر نشوند.
