مجتبی نجفی

احیای برجام در ایستگاههای پایانی است و نه مهملات شریعتمداری کیهان می تواند مانع تحققش شود نه خط و نشان های جمهوریخواهان برای دولت بایدن. آنچه که احیای برجام یا توافق جدید هسته ای را گریزناپذیر میکند راهبردهایی است که فعلا قرار نیست جابجا شوند. هم تهران و هم واشنگتن به این برجام نیاز دارند و اروپایی ها هم بسیار مشتاقند. چون هم بحث امنیت در خاورمیانه است که از اساسی ترین اصول در سیاست خارجی کشورهای اروپایی است و هم بحث امنیت انرژی با توجه به تداوم جنگ روسیه و اوکراین است.

قبل از انتخابات معتقد بودم که رهبری جمهوری اسلامی هم میخواهد انتخابات ریاست جمهوری را کنترل کند که آنرا صحنه نمایش بی مزه ای کرد که پیشاپیش منتخب حاکمیت مشخص بود و هم میخواهد با احیای برجام در بحران های چندبعدی جمهوری اسلامی تخفیف دهد. مساله فقط زمان، چندباریگری پرونده و ساختار پیچیده مذاکرات است که توافق جدید را به تاخیر انداخته. برای همین معتقدم آلترناتیوهای برجام آنقدر سنگین هستند که طرفین مذاکره تمایلی به سمت رفتن به سوی آنها ندارند.

به احیای برجام در هفته های آتی خوشبینم اما معتقدم حل این مشکل گریزی برای تنفس خواهد بود و به دوام توافقاتی از این دست بدبینم چرا که مساله فقدان سیاست خارجی هوشمند به عنوان لازمه حکمرانی مطلوب است.

حالا میگویند چرا جمهوری اسلامی این همه مشتاق توافق است چون طبیعی است دولت رانتی نفتی به پول نفت اعتیاد دارد و بنای اقتصاد بدون نفت نیازمند رعایت اصول حکمرانی است که این ظرفیت را در نظام جمهوری اسلامی نمی دانم.

احیای برجام موقتا می تواند تخفیف بحران دهد اما مشکلات جمهوری اسلامی فراتر از مساله تحریم است و آنچه که امروز در همدان و کهگیلویه بویر احمد و چهارمحال بختیاری و بسیاری از استانهای دیگر میبینیم تنها نشانه هایی از بحرانی عمیق تر هستند.

مزیت اصلی احیای احتمالی برجام تنفس حداقلی جامعه مدنی تحت فشار تورم خواهد بود. همین اندک تنفس ها هم می توانند میدان مانور دموکراسیخواهان و کنشگران عرصه عمومی را بیشتر کند اما از احیای برجام انتظار معجزه نباید داشت چرا که بحرانها در جمهوری اسلامی چندبعدی و ثبات ها در سیاست خارجی ناپایدار است.